Nafaka ödenmezse önce icra takibi yapılır ve maaşın tamamına haciz uygulanır. Maaş haczi yetersizse borçlunun malvarlığı haczedilir. İcra takibine rağmen nafaka ödenmezse İİK 344’e göre Nafaka Yükümlülüğünün İhlali suçu oluşur. Bu durumda tazyik hapsi için icra ceza mahkemesine şikayet söz konusu olur.
Nafaka vadesinde ödenmezse:
Nafaka mahkeme kararı ile yerine getirilmesi gereken bir yükümlülüktür. Nafaka ödenmediğinde icra takibi başlatılır. İcra dosyası ödeme emri borçluya tebliğ edildiği tarihten itibaren yedi gün içerisinde nafakanın ödenmesi gerekir. Bu sürede nafaka ödenmezse, nafaka yükümlülüğünün ihlali suçu oluşur ve cezası üç aya kadar tazyik hapsidir (İİK 344).
Nafaka ödenmezse üç aya kadar tazyik hapis cezası uygulamak mümkün olur. Tazyik hapsi ödeme yapılması için en fazla üç ay sürecek bir nevi disiplin hapsi demektir.
Nafaka hükmüne uymama suçu için bazı şartlar oluşmalıdır:
Eğer nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle bir dava derdest ise, tazyik hapsi bekletilir ve davanın sonucuna göre uygulanır.
Dava devam ederken hakim, dava sonuna kadar ödenmesi gereken bir tedbir nafakası belirler. Mahkeme tedbir nafakasına bir ara karar ile hükmeder. Eğer tedbir nafakası ödenmezse, mahkeme ara kararına istinaden ilamsız icra takibi başlatılabilir.
İcra emri tebliğ edildikten sonra nafaka borçlusu yedi gün içerisinde ödeme yapmalıdır. Yedi günlük süre dolduğunda tedbir nafakası hala ödenmemişse, nafaka borçlusunun maaşının tamamına ve emekli maaşına haciz konulabilir. Maaş haczi nafaka borcunu ödemeye yetersiz ise, borçlunun malvarlığına haciz koyulabilir.
İcra takibine rağmen nafaka ödenmemişse, icra ceza mahkemesine tazyik hapsi talebiyle şikayet yapılabilir. Şikayet için borcun muaccel hale gelmesinden itibaren üç aylık sürenin geçmemesi gerekir.
Yoksulluk nafakası ve iştirak nafakası yargılama bittiğinde dava sonrası için hükmedilen nafakadır. Mahkemenin nafaka kararı bir ilamıdır. Bu nafaka ödenmezse ilamlı icra takibi başlatılabilir.
İcra ödeme emri tebliğ edildikten sonra nafaka borçlusu yedi gün içerisinde nafakayı ödemelidir. yedi günlük süre dolduğunda nafaka hala ödenmemişse, nafaka borçlusunun maaşının tamamına ve emekli maaşına haciz konulabilir. İcra takibine rağmen nafaka tahsil edilememişse, icra ceza mahkemesine tazyik hapsi talebiyle şikayette bulunulur. Şikayet için borç doğduktan sonra üç aylık sürenin geçmemiş olması gerekir.
İş Kanunu m. 35 uyarınca maaş haczi aylık ödenmesi gereken ve güncel nafaka borçları için maaşın tamamına yapılabilir. Ayrıca emekli maaşı da haczedilebilir. Bunlar güncel nafaka borcu için söz konusudur. Eski ve birikmiş nafaka borcu için ancak maaşın veya emekli maaşının ¼’ü haczedilebilir.
Birikmiş nafaka ödenmiyorsa, icra takibi başlatılarak tahsil edilebilir. Birikmiş nafakada geçmişe dönük on yıl için icra başlatılabilir. Nafaka alacağı olduğu için borçlunun maaşının tamamına ve emekli maaşına haciz konulabilir, malvarlığı haczedilebilir. Ancak diğer nafakalardan farklı olarak birikmiş nafaka alacağı için ceza mahkemesine şikayette bulunulamaz. Nitekim ceza şikayet süresi üç aydır.
Nafaka genellikle her ay peşin olarak ödenir. Bunun yanında nafakanın taksitle veya toplu olarak ödenmesine karar verilebilir. Nafakanın ödenmesi için icra ceza mahkemesinde şikayette bulunarak dava açabilmek için en az bir ay gecikmiş nafaka borcu bulunmalıdır. Borcun muacceliyetinden itibaren üç ay ve her halükarda bir yıl geçmişse ceza davası açılamaz.
Nafaka alacaklarının zamanaşımı süresi on senedir. Nafaka borcunun üzerinden on yıl geçmişse borç zamanaşımına uğrar. Bu halde on yılı aşkın ödenmeyen nafaka borcu için yasal işlem başlatılamaz.
İİK 354 2 uyarınca nafaka borçlusu hakkında verilen tazyik hapsi cezası 2 yıllık zamanaşımına tabidir. Buna göre hapis kararı kesinleştikten sonra 2 yıl içinde ceza tatbik edilmezse, ceza zamanaşımına uğrayacaktır.
Nafaka borcu ödenmez ise tazyik hapsi talepli şikayet için görevli mahkeme icra ceza mahkemesidir. Bu şikayette yetkili mahkeme icra takibinin başlatıldığı yer icra ceza mahkemesidir.
Nafaka ödememe sebebiyle icra mahkemesine şikayet süresi üç aydır. Nafaka borcuna karşı üç ay içinde şikayet yapılmazsa, şikayet hakkı düşecektir. Ödeme vade tarihinden itibaren üç aylık süre kaçırılmamalıdır.
Nafaka borcu tazyik hapsi cezasının verilmesi için nafakanın ödenmemiş olması gerekir. Şikayet sebebiyle görülen davada hapis cezası verilirse, ceza ertelenemez ve paraya çevrilemez. Sadece ödeme yapılması halinde tazyik hapsi cezası kalkar. Eğer borçlu halihazırda hapisteyse, nafakayı ödediğinde tahliye edilir.
Üç aylık tazyik hapsi yatmakla nafaka borcu ödenmiş olmaz. Üç aylık hapis cezasından sonra nafaka yükümlülüğü birikmiş nafaka borcu olarak devam edecektir. Ancak yeniden şikayet yoluyla aynı nafaka borcuna ilişkin hapis cezası verilemez.
Nafaka davası veya şikayet davası devam ederken nafakanın ödenmesi halinde ceza verilmez.
Nafaka ödememe şikayeti için yazılı dilekçe veya sözlü olarak yetkili icra ceza mahkemesine başvurmak gerekir. Burada şikayet savcılığa yapılmaz. Somut olay birbirinden fark arz ettiğinden, dilekçe bir nafaka avukatı tarafından yazılırsa en sağlıklı sonuç alınır.